Pavija (it. Pavia) je grad u severnoj Italiji. Grad je središte istoimenog okruga Pavija u okviru italijanske pokrajine Lombardija.
Pavija je najpoznatija kao istorijska prestonica srednjovekovne langobardske države.
Pavija se nalazi svega 40 km južno od Milana, u središnjem delu Padske nizije. Grad se razvio na severnoj obali reke Ticino, svega par kilometara od njenog ušća u veću reku Po. Stoga se može reći da je Pavija oduvek bila rečna luka grada Milana. Grad se nalazi u ravničarskom kraju, poznatom po veoma razvijenoj poljoprivredi (vino, pirinač, žitarice i mlečni proizvodi).
Pavija se u rimsko doba nazivala Tikinum (lat. Ticinum) i predstavljala je značajno vojno uporište u doba Rimskoga carstva. Tu je Odoakar 476. pobedio Flavija Oresta nakon duge opsade. Odoakar je kaznio grad i potpuno ga uništio, jer je pomagao njegovoga protivnika. Orest je pobegao do Piacenze, gde ga je Odoakar našao i ubio i posle toga je svrgao njegovoga sina Romula Avgustula. Taj događaj se smatra padom Zapadnoga rimskoga carstva.
U srednjem veku ime za grad je bilo Papia (lat. Papia), što je verovatno povezano sa papom. Ime grada je evoluiralo do Pavija. Pod Ostrogotima Pavija je postala utvrđenje i njihovo poslednje uporište u borbi protiv vizantijskog generala Velizara. Nakon langobardskoga osvajanja Pavija je postala njihova prestonica - stolno mesto Langobardske kraljevine. Karlo Veliki je posle opsade zauzeo Paviju juna 774. g. i tada je pala langobardska kraljevina. Pavija je ostala prestonica lokalne kraljevine i središte gde su se krunisali kraljevi.
U 12. veku Pavija je postala samostalni grad. Za vreme političke borbe gvelfa i gibelina Pavija je bila središte gibelina. Delomično je to bilo i zbog toga jer je obližnji Milano bio stalni rival Pavije. Pripadala je Lombardskom savezu gradova protiv carske vlasti. Pavija je sledećih vekova bila značajan grad. Ustala protiv preimućstva sve jačeg Milana, ali konačno je morala 1359. g. priznati vlast Viscontija, vladara Milana. Pod Viscontijima Pavija je postala intelektualno i umetničko središte. Tako je 1361. g osnovan Univerzitet u Paviji.
Bitka kod Pavije 1525. g. bila je bitka između Francuske (udružene sa papom) protiv Karla V, cara Svetoga Rimskoga Carstva i kralja Španije. Pavija je tokom tih Italijanskih ratova bila na carskoj (i španskoj strani). U bici kod Pavije je zarobljen francuski kralj Fransoa I i Pavija se otada do 1713. d. nalazila pod vlašću španskih Habsburga. Posle toga Pavijom su vladali Austrijski Habsburzi do 1796. g., a onda je Paviju zauzela napoleonova francuska vojska. Ponovo je od 1815. g. do 1859. g. pod vlašću Habsburške carevine.
Pavija danas ima preko 70.000 stanovnika, mahom Italijana. Tokom proteklih decenija u grad se doselilo mnogo doseljenika iz inostranstva, najviše sa Balkana.
